تاریخچه واژه شیر آب

پیدایش واژه ترکیبی“شیر آب”و شیرآلات که امروزه در زبان فارسی بسیار کاربرد دارد، مانند برخی از واژه‌ها و عبارات دیگر...، در فرهنگ شفاهی تاریخچه آن بدرستی مشخص نیست، با این حال برخی اعتقاد دارند به «شیر آب» به این علت شیر گفته می‌شود که در گذشته، بر سر لوله آب برخی چشمه‌ها، مجسمه‌ کوچکی از سر شیر بوده است. بعدها به جای «شیر آب» در محاورات روزمره کلمه «شیر» به تنهایی به کار برده شد.

البته استفاده از کله شیر به عنوان خروجی آب، بیشتر در کشورهای اروپایی کاربرد داشته است و بیشتر مردم ایران از آب انبارها، چشمه‌های روباز بهره می‌برده‌اند.

در این زمینه داستانی است که صحت آن مشخص نیست و با این حال به این صورت نقل می‌شود؛

در شهر تهران تنها سه قنات وجود داشت که آن هم متعلق به سه ارباب تهرانی بود. یکی از این قنات‌ها که به سرچشمه معروف بوده است، متعلق به اربابی بود که بچه‌دار نمی‌شد. این فرد نذر کرد، اگر صاحب فرزندی شود، برای تهرانی‌ها آب لوله‌کشی فراهم کند. پس از مدتی او صاحب فرزند شد و برای ادای نذرش مهندسانی از کشور اتریش برای لوله کشی آب استخدام کرد.

در برخی کشورها مجسمه سر حیوان بگونه‌ای مقدس شمرده می‌شود، در اتریش، بر سر خروجی آب، سردیسی از شیر نصب کرده بودند، پس بر سر چشمه آبی که برای مردم فراهم کرده‌ بود، سر شیری قرار دادند و مردم هر وقت برای برداشتن آب به آنجا می‌رفتند، می‌گفتند: رفتیم از سر شیر آب آوردیم!

پس از اینکه انسان دریافت که پر کردن ظرف و مَشک آب از آبشارها آسانتر از چشمه است، به فکر ساختن آبشار از چشمه‌ها افتاد و با تغییر مسیر آب آنرا به جایی برد تا بتواند از ارتفاعی فرو بریزد سپس برای جلوگیری از فرسایش سنگی را سوراخ کرد و در محل ریزش آب قرار داد بعد  از آن افراد با ذوق این سنگ را به شکل مجسمه‌ شیر تراشیدند که آب از دهان آن فرو میریخت. از این ایده در بسیاری از مکان‌ها استفاده شد، آنقدر که مردم به خاطر شکل آن، نام شیر را بر روی این آبریز گذاشتند . این شیر ابتدا قطع کن نداشت و آب به صورت مدوام از آن میریخت ولی بعدها تکامل یافت و در اشکال و اندازه‌های مختلف و کاربردهای گوناگون و ویژگی‌های متناسب با نیاز ساخته شد و همچنان نام شیر برای انواع آن حفظ شد.

پی نوشت: وجه تشابه هر دو نقل، با وجود تفاوتهایی که دارند، این است که در قدیم مردم آب را واقعا از «سر شیر» می‌آوردند.